Onder normale omstandigheden registreert het evenwichtsorgaan hoofdbewegingen. Deze hoofdbewegingen worden omgezet in elektrische signalen die aan beide evenwichtszenuwen worden doorgegeven. Deze signalen worden in de hersenen verwerkt en zo kunnen bewegingen worden waargenomen. Dit leidt tot onder andere beeldstabilisatie, evenwicht en ruimtelijke oriëntatie. Bij mensen met Ushersyndroom type 1 functioneert het evenwichtsorgaan niet goed, waardoor deze lichaamsfuncties verstoord kunnen raken. 

Het vestibulair implantaat heeft als doel om de functies van de evenwichtsorganen deels te herstellen. Het is samengesteld uit een uitwendig deel dat net als bij een cochleair implantaat, magnetisch verbonden kan worden met het inwendige deel dat geïmplanteerd wordt door een operatie. Deze operatie lijkt op de operatie voor een cochleair implantaat. Het uitwendige deel bevat onder meer gyroscopen die de hoofdbewegingen waarnemen en meten. Vervolgens wordt die informatie door een microprocessor omgezet in elektrische signalen. Die elektrische signalen worden via het inwendige deel van het implantaat aan de uiteinden van de evenwichtszenuw in het evenwichtsorgaan doorgegeven.

Een team onderzoekers en artsen in Maastricht en Genève is bezig met pilotstudies naar een kunstmatig evenwichtsorgaan cq. vestibulair implantaat bij patiënten met uitval van beide evenwichtsorganen. 

“In 2012 hebben we bij de eerste mensen de VI geïmplanteerd”, vertelt KNO-arts Raymond van de Berg (Maastricht UMC+). “We zitten nu nog in de testfase, maar de resultaten zijn goed. We geloven dat dit over een tijdje breder toepasbaar zal worden”. Zijn collega Joost Stultiens (arts-onderzoeker Maastricht UMC+) doet onderzoek naar de verdere ontwikkeling van het implantaat. Hij vertelt: “Wij zagen dat we bepaalde functies van het evenwichtsorgaan van de geopereerde patiënten konden herstellen. Nu zijn we het implantaat en de implantatietechniek verder aan het verbeteren”.

Onlangs hebben de onderzoekers in het Maastricht UMC+ een grote subsidie ontvangen om het gebruik van een vestibulair implantaat (VI) in het dagelijks leven te testen bij een aantal proefpersonen. Dit is een volgende stap op weg naar het doel om binnen enkele jaren het VI voor alle patiënten met beiderzijdse uitval van de evenwichtsorganen beschikbaar te maken. Daarnaast wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van een vestibulair én cochleair implantaat ineen, het zogenaamde vestibulo-cochleair implantaat (VCI).