Het vestibulair systeem is eigenlijk het evenwichtsorgaan. Het bestaat uit verschillende structuren in het labyrint van het binnenoor. Het evenwichtsorgaan, samen met de ogen en de spierspoeltjes in ons lichaam, geven alle tezamen het gevoel van evenwicht en oriëntatie. Als één van deze drie systemen niet goed werkt, dan kan het gecompenseerd worden door de overgebleven twee systemen. Dit vraagt echter wel om extra oefening en training.  Het vestibulair systeem zendt informatie naar onze hersenen over de stand van ons hoofd ten opzichte van ons lichaam. Hierdoor staan wij rechtop en worden we niet duizelig. De hersenen gebruiken dit, samen met de visuele informatie van de ruimte waarin we staan, liggen of zitten. De spierspoeltjes in ons lichaam geven informatie aan de hersenen over het gewicht en de druk van bepaalde lichaamsdelen op de grond of tegen de muur. Daardoor zien we niet alleen als we scheef staan of hangen, maar voelen we dit ook. Alle informatie vanuit het vestibulair systeem, ofwel het evenwichtsorgaan, de ogen en de spierspoeltjes zorgen ervoor dat we voorkomen dat we vallen. Dit kan door op tijd ons lichaam aan te passen door bijvoorbeeld recht te gaan staan.

Samenstelling vestibulair systeem

Binnen het vestibulair systeem zijn verschillende organen betrokken. Samen vormen zijn het evenwichtsorgaan. Deze registreert de bewegingen van het hoofd en zijn positie wanneer het lichaam bewegingen maakt. Daarnaast zijn ook de ogen een belangrijk orgaan dat bijdraagt aan het gevoel van evenwicht en balans. Oogbewegingen stabiliseren het zicht wanneer het hoofdbewegingen maakt, zodat je niet omvalt of duizelig wordt. Hoe werkt dat? Tijdens het maken van een beweging houden je ogen een object als het ware vast. Daardoor word je niet duizelig van bewegend beeld. Denk hierbij aan de tactiek die dansers gebruiken om niet duizelig te worden terwijl zij tientallen pirouettes achter elkaar maken. Zij richten zich op een specifiek punt in de ruimte en proberen daar zo min mogelijk van weg te kijken. Tot slot helpen de spierspoeltjes in de spieren van het lichaam ook mee ons evenwicht te bewaren. De nek- en schouderspieren trekken samen om het hoofd en de romp in de as van het lichaam te stabiliseren. Deze zogenoemde as dient als referentie om bewegingen van armen en benen mogelijk te maken en te controleren. Aanrakingen, druk op de huid, spanning in de spieren, pezen en gewrichten geven ons allemaal informatie over balans. Dit maakt dat het gehele systeem alle bewegings- en positie-informatie van verschillende delen in het lichaam integreert. Het vestibulair systeem, de ogen en de spierpoeltjes geven ons de mogelijkheid om te reageren op elke vrijwillige of onvrijwillige storing in de balans. Het geeft ook de mogelijkheid om weer balans te vinden na een verkeerde stap.

Oorzaken vestibulair systeem problemen

Herkenbaar dat je open luchtwegen pas weet te waarderen als je verkouden bent en met geen mogelijkheid meer kunt ademen via je neus? Dat zou je kunnen vergelijken met problemen aan het vestibulair systeem. In het dagelijks leven zal je niet vaak stilstaan bij een goed functionerend vestibulair systeem. Wanneer je erg verkouden bent dan zijn je oren en neus verstopt. Het vestibulair systeem, het evenwichtsorgaan, zit in het binnenoor en kan daardoor tijdelijk minder goed functioneren vanwege de verstopping in het oor, de neus en alle bijholtes in het hoofd. Bij tijdelijke problemen of stoornissen aan het vestibulair systeem merk je pas hoeveel invloed het vestibulair systeem heeft op het lichaam. Stoornissen kunnen duizeligheid en evenwichtsproblemen als gevolg hebben. Verschillende oorzaken van de vestibulaire problemen kunnen zijn: een ontsteking in het binnenoor, algemeen verouderingsproces, de ziekte van Ménière, een harde val, bijwerking van bepaalde medicijnen of een operatie in het oor. Het syndroom van Usher kent een vorm waarbij het vestibulair systeem, het evenwichtsorgaan, wel is aangelegd bij de geboorte, maar wat niet goed functioneert. Dat komt voor bij kinderen die doof geboren worden en gediagnosticeerd zijn met het syndroom van Usher type 1.

Vestibulair zoekend gedrag bij kinderen

Ondersteboven hangen in het klimrek, schommelen of tikkertje spelen zijn slechts enkele voorbeelden van speelactiviteiten die het vestibulair systeem van een kind stimuleren. Wanneer kinderen vestibulair zoekend gedrag vertonen is het verstandig een bezoek aan de huisarts te brengen. Hoe herken je vestibulair zoekend gedrag? Wanneer een kind dit soort speelgedrag vermijdt, houvast zoekt door bijvoorbeeld meubels of palen vast te houden en langs muren zijn of haar weg probeert te vinden. Soms zie je ook dat kinderen of volwassenen met een slecht functionerend evenwichtsorgaan wat meer wijdbeens lopen. Ook lopen zij vaak slingerend en onevenwichtig.